W sercu Węgrowa znajduje się znamienita Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, która nosi także wezwania innych świętych, w tym Piotra, Pawła, Andrzeja i Katarzyny. Jest to nie tylko kościół parafialny, ale również kolegiacki, co podkreśla jego znaczenie w regionie.
Od 1997 roku, bazylika cieszy się dodatkowym tytułem bazyliki mniejszej, co odzwierciedla jej wyjątkową rolę i wartość kulturową oraz historyczną.
Historia
Historia parafii w Węgrowie sięga XIV wieku, kiedy to w 1414 roku Piotr Pilik herbu Rogala ufundował pierwszy kościół parafialny. W 1509 roku pojawiła się kolejna fara, tym razem dedykowana św. Barbarze.
Obecna świątynia została zapewne wzniesiona w stylu gotyckim w pierwszej połowie XVI wieku z fundacji rodziny Kiszków. W 1558 roku Anna z Radziwiłłów Kiszczyna, która była zwolenniczką protestantyzmu w Wielkim Księstwie Litewskim, odebrała kościół katolikom. Usunęła proboszcza i przekazała świeżo otwartą świątynię nowo utworzonemu zborowi kalwińskiemu.
Za sprawą Jana Kiszki oraz węgrowskiego pastora Piotra z Goniądza, w 1565 roku kościół przeszedł pod pieczę zboru braci polskich, jednak już w 1592 roku powrócił do ewangelików reformowanych.
W 1630 roku parafialna świątynia z powrotem została oddana katolikom. Niestety, w 1703 roku zniszczyła ją pożar podczas wojny północnej. Odbudowano ją w stylu barokowym według projektu Tylmana z Gameren, przy udziale architektów Carlo Ceroniego i Jana Reisnera. W 1707 roku opiekę nad kościołem przejęli bartolomici, a nowa świątynia została konsekrowana w 1711 roku przez biskupa łuckiego Aleksandra Benedykta Wyhowskiego.
Rok 1839 przyniósł kolejne zmiany, kiedy to po kasacie kolegium bartolomitów w Węgrowie, księża opuścili świątynię, która trafiła w ręce duchowieństwa diecezjalnego. Niestety, 9 września 1939 roku kościół został zbombardowany, a podczas II wojny światowej był zamknięty. Po wojnie przywrócono mu funkcje parafialne.
24 grudnia 1992 roku biskup drohiczyński Władysław Jędruszuk ustanowił przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Węgrowie kapitułę oraz nadał jej status kolegiaty diecezji drohiczyńskiej. 28 lutego 1996 roku biskup Antoni Pacyfik Dydycz ogłosił, że kościół kolegiacki ma status sanktuarium maryjnego na prawie diecezjalnym. 4 kwietnia 1997 roku papieżJan Paweł IInadał kolegiacie węgrowskiej tytuł bazyliki mniejszej.
Opis kościoła
Kościół parafialny w Węgrowie, znany z niezwykłej architektury, został zaprojektowany na planie prostokąta, co czyni go unikalnym przykładem budownictwa sakralnego. Budowla ta składa się z trójnawowej konstrukcji, przykrytej sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, co tworzy imponujące wnętrze.
Warto zwrócić uwagę, że nawy boczne kościoła są znacznie węższe w porównaniu do nawy głównej, co dodaje mu wyjątkowego charakteru. Fasada świątyni reprezentuje styl barokowy, wyróżniając się trójkątnym szczytem, na którym znajduje się krzyż łaciński. Obok niego stoją figury świętych apostołów, Piotra i Pawła, które pełnią ważną rolę w dekoracji zewnętrznej budowli.
Co więcej, po obu stronach fasady zlokalizowane są dwie charakterystyczne wieżyczki gotyckie, które pozostały z dawnego kościoła obronnego. Te elementy świadczą o bogatej historii i architektonicznych wpływach, jakie przeszedł ten wyjątkowy obiekt sakralny.
Wnętrze kościoła
W kościele można podziwiać imponujący zespół barokowych fresków, które zostały stworzone w duchu kontrreformacji przez florenckiego artystę Michała Anioła Palloniego. Prace te miały miejsce w latach 1707–1708.
W szczególności, w prezbiterium uwagę przyciąga nadzwyczajna scena Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, która dodaje splendoru temu wyjątkowemu miejscu.
Dodatkowe informacje
Warto poznać kilka ciekawych faktów dotyczących Bazyliki Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Węgrowie.
- W XVI wieku w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła istniał cmentarz braci polskich,
- W 1969 roku, w tym kościele, swoją przysięgę małżeńską złożył Lech Wałęsa z Danutą, pochodzącą z wsi Krypy w pobliżu Węgrowa,
- W zakrystii bazyliki można podziwiać kolekcję portretów z XVIII wieku, a także znane jako Lustro Twardowskiego – przedmiot z legendarnych opowieści, który według przekazów miał magiczne właściwości.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 18.04.2010 r.]
- W. J. Górczyk, Jan Dobrogost Krasiński i jego związek z „Lustrem Twardowskiego” „Muzealne Rozmaitości”, 2018 r.
- a b Wojciech JerzyW.J. Górczyk Wojciech JerzyW.J., KOŚCIÓŁ I PREPOZYTURA BARTOLOMITÓW W WĘGROWIE FUNDACJI JANA DOBROGOSTA KRASIŃSKIEGO, WOJEWODY PŁOCKIEGO, W ŚWIETLE MATERIAŁÓW Z ARCHIWUM DIECEZJALNEGO W DROHICZYNIE, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, [dostęp 29.09.2021 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Parafia św. Piotra z Alkantary i św. Antoniego z Padwy w Węgrowie | Kościół Świętej Trójcy w Węgrowie | Kościół ewangelicki w Węgrowie | Kościół św. Piotra z Alkantary i św. Antoniego z Padwy w WęgrowieOceń: Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Węgrowie