Parafia ewangelicko-augsburska Świętej Trójcy w Węgrowie

---

Historia

Założenie zboru i rozwój parafii

Węgrów, znany z bogatej historii, zyskał nową jakość po tym, jak przeszedł w ręce rodziny Radziwiłłów. W roku 1630, Krzysztof II Radziwiłł postanowił powołać na tym terenie parafię ewangelicko-reformowaną, której duchową siedzibą został drewniany kościół. Zgodnie z nowymi ustaleniami, stworzono również mieszkanie dla duchownego, któremu przydzielono odpowiednie tereny. Dzięki przywilejowi, który Bogusław Radziwiłł nadał miastu 14 czerwca 1650, zapewniono mieszkańcom wolność wyznania, szczególnie dla ewangelików reformowanych oraz luteran.

Osiedlenie ewangelików na Mazowszu było wynikiem wojny trzydziestoletniej, która spowodowała dużą migrację, zwłaszcza do Warszawy. Pomimo ich rosnącej liczby, brakowało im możliwości budowy własnych świątyń. 25 czerwca 1650 roku, Krzysztof Radziwiłł przyznał zgodę na organizację nabożeństw luterańskich w już istniejącym budynku węgrowskiego kościoła kalwińskiego. Sytuacja pozostawała niezmieniona aż do momentu wzniesienia nowej świątyni dla reformowanego zboru, po czym kościół ten miał być przekazany ewangelikom augsburskim.

Książę obiecał wsparcie w zakładaniu edukacji oraz opieki zdrowotnej, a także sfinansowanie duszpasterza. Przekazał również dom dla jego potrzeb. Pierwsze luterańskie nabożeństwo odbyło się w pierwszą niedzielę adwentu 1650, prowadził je ks. Jonasz Columbus. 14 maja 1653 roku, dokonała się umowa dotycząca porządku nabożeństw między duchownymi obu konfederacji ewangelickich. Ustalono, że w niedziele i święta o godzinie 6:30 odprawiano nabożeństwo w języku niemieckim, zaś o 8:30 odbywało się nabożeństwo reformowane w języku polskim. Regularne posługi tygodniowe miały się odbywać o godzinie 7:00 – polskie nabożeństwa w środy i piątki, niemieckie we wtorki i czwartki.

Na mocy przywilejów zatwierdzonych przez Ludwikę Karolinę Radziwiłł, pensja dla luterańskiego duchownego została zwiększona. W praktykach religijnych uczestniczyli również wierni z stolicy, którzy z czasem także zaczęli organizować swoje nabożeństwa. Liczba ewangelików w Warszawie rosła, co przyczyniło się do kierowania parafią przez jej członków z tego miasta.

Po śmierci ks. Columbusa, stanowisko proboszcza pozostało przez jakiś czas nieobsadzone. W 1660 roku, objął je ks. Edward Lehmann, który także pełnił funkcje na rzecz wiernych w Warszawie. Po nim, zbór węgrowski prowadził ks. Tyraeus, a następnie, od 22 lipca 1677, ks. Mattias Rosentretter. Przez lata zmieniało się kierownictwo parafii, a w latach 1685–1690 proboszczem był ks. Marcin Oloff, który jednocześnie dbał o zbór w Piaskach koło Lublina.

Przejrzystość dokumentów parafialnych zwiększyła się, kiedy ks. Andrzej Grabowski zaczął prowadzić księgę parafialną od 1691 roku. Kolejno, w 1695 nowym duchownym został ks. Fryderyk Metellus, który wprowadził regularność w udzielaniu Sakramentu Ołtarza, co ułatwiało wiernym przystąpienie do niego. Pełnił on tę funkcję aż do roku 1700, kiedy to ks. Jakób Surmiński nadejmuje posadę, którą sprawował do swojej śmierci 23 stycznia 1714.

Kolejne zmiany na stanowisku proboszcza nastąpiły w następnych latach, pełniący to od 1714 do 1720 ks. Jerzy Abrahamowicz oraz ks. Jan Fryderyk Bachstrom, który zarządzał parafią do 1728, kiedy to nowym duchownym został ks. Jerzy Rausch. Dnia 16 czerwca 1761 roku miała miejsce katastrofa, w wyniku której spłonął zarówno dom plebański, jak i szkoła. W nowej plebanii zbudowanej w latach 1762–1763, po zgonie księdza Rauscha 23 marca 1762, jego następcą został ks. Krzysztof Grzegorzewski.

W czerwcu 1767, w warszawskim domu modlitwy przy ambasadzie Danii, odbyły się publiczne nabożeństwa, a w połowie 1768 roku, mieszkańcy Warszawy zwrócili się do króla Danii o objęcie ich duszpasterskim nadzorem, co doprowadziło do zmniejszenia dochodów ks. Grzegorzewskiego. Dlatego 6 stycznia 1776, opuścił swoją parafię w Węgrowie. W 1779 roku, ostatni duchowny reformowany opuścił miasto. W tym samym roku, zdarzył się pożar, który zniszczył budynek kościoła, jednak odbudowano go w ciągu doby, przekształcając spichlerz z Starej Wsi.

W latach 1779–1822, proboszczem był ks. Krzysztof Filip Goburek. W 1781, miało miejsce poświęcenie kościoła św. Trójcy w Warszawie, do którego przeniesiono siedzibę parafii. W ten sposób Węgrów stał się filiałem warszawskim, gdzie od 1831 do 1835 duszpasterzem był ks. Gottlieb Rosenthal.

XIX wiek i czasy przed I wojną światową

Początek XIX wieku przyniósł na parafię nowe nadzieje dzięki staraniom ks. Karta Tetfeilera, który działał w latach 1836–1838. Rozpoczęto budowę nowego, murowanego kościoła św. Trójcy, którego poświęcenie miało miejsce w 1841 roku, w czasie kadencji ks. Friedrich Wilhelma (1838-1841). Od 13 września 1890 roku, administratorem został ks. Emil Eichelberger, który w 1891 roku został wybrany proboszczem.

Jego działania w zakresie remontu kościoła oraz budynków parafialnych przyczyniły się do rozwoju wspólnoty, a w 1893 roku nastąpiło poświęcenie nowej wieży. Po przejściu Eichelbergera do parafii w Mariampolu, opiekę nad wiernymi z Węgrowa przejął ks. Kacper Mikulski. Następnym duszpasterzem, od 2 lipca 1895 roku, został ks. Gustaw Herman Knothe, którego instalacja miała miejsce 1 września tego samego roku.

W 1895 roku parafia liczyła już 2737 członków i udzieliła 181 chrztów, 30 ślubów oraz 103 pogrzebów, a 92 osoby przeszły konfirmację. Do 1899 liczba członków wzrosła do 3030 osób. W latach 1905–1907, zbor w Węgrowie wrócił pod administrację par. w Łomży. W kolejnych latach, do 1910 roku, pieczę nad lokalną wspólnotą sprawował diakon Mieczysław Rüger z Warszawy, a później z powrotem parafię przetransferowano znów pod nadzór ks. Kacpra Mikulskiego. Tak stan trwał aż do 1921 roku.

XX-lecie międzywojenne

W kolejnych latach, administrację przejmowali kolejno ks. Bruno Loffler (1922-1923), a następnie ks. Felix Theodor Gloch (1923-1924). W 1923 roku wspólnota liczyła 1497 członków, posiadała dwa kościoły, 10 sal modlitwy oraz 14 cmentarzy, a także dom starców. Podlegał także filiał Sadoleś, który liczył 1250 wiernych, dysponując dwoma kościołami, salą modlitwy oraz dwoma cmentarzami.

Następnymi administratorami zboru zostali ks. Johann Winkler (1924-1925) oraz ks. Rober Badke (1926-1928). Na przełomie lat 1929-1930 proboszczem był ks. Hugo Ernst Glasenapp, który został zastąpiony w 1931 roku przez ks. Maxa Lipskiego, pełniącego posadę aż do wybuchu II wojny światowej.

Czasy powojenne

Po zakończeniu II wojny światowej, zbór w Węgrowie został ponownie objęty przez ks. Mieczysława Rügera z Warszawy. W 1952 roku został włączony do Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie, pod przewodnictwem ks. Karola Messerschmidta. Dzięki jego inicjatywie, w byłej plebanii rozpoczęto działalność Ewangelickiego Domu Opieki „Sarepta”, gdzie w 1961 roku pojawiła się siostra diakonisa Zuzanna Lazar oraz kolejne siostry w 1962 roku.

W 1960 roku, na łamach Strażnicy Ewangelicznej, zachęcano rodziny ewangelickie do osiedlenia się w Węgrowie. Odpowiedziały na to zaproszenie pięć rodzin z Mazur, Pomorza Zachodniego oraz Śląska. W latach 1977–1979 funkcję administratora pełnił ks. Włodzimierz Nast z Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie. Potem, w 1979 roku, proboszczem-administratorem został ks. Jan Hause, który zajmował to stanowisko do 1995, gdy objął funkcję kapelana naczelnym Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego. Na przełomie lat 1995-1996 w parafii pracował ks. Marcin Hintz. Następie, w 1996 roku, nowym administratorem został ks. Adam Pilch jako proboszcz Parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie.

W latach 1996-2000 wikariusz w Węgrowie był ks. Marcin Pilch. W 2000 roku, zarząd parafii objął ks. Marcin Markuzel, który sprawował swoje posady do 2006 roku. Ostatecznie, zastąpił go ks. Bogdan Wawrzeczko, pełniący funkcję proboszcza aż do września 2016. W 2016 roku zakończyła działalność Ewangelicki Dom Opieki „Sarepta”, a 1 września 2016 roku stanowisko proboszcza objął ks. Paweł Szwedo.

Współczesność

W 2017 roku parafia ewangelicko-augsburska Świętej Trójcy w Węgrowie odnotowała 39 wiernych. W jej strukturze znajdują się obie świątynie ewangelickie ulokowane w mieście, a nabożeństwa odbywają się w kościele św. Trójcy w każdą niedzielę oraz w trakcie świąt.

Parafia angażuje się także w edukację religijną; prowadzone są szkółki niedzielne, które mają na celu nauczanie dzieci. Oprócz tego, odbywają się także lekcje religii, co sprzyja rozwojowi duchowemu parafian.

Warto dodać, że w ramach działalności społecznej funkcjonuje wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego, co jest formą wsparcia dla osób potrzebujących.

---

Oceń: Parafia ewangelicko-augsburska Świętej Trójcy w Węgrowie

---